30 Jun 2016

Kun je een ligplaatsvergunning verkopen?

Sinds jaar en dag kun je een woonboot kopen "met ligplaats" of "zonder ligplaats". Algemeen bekend is langzamerhand wel, ook bij walbewoners, dat een woonboot zonder ligplaats een economische waarde heeft die veel en veel lager ligt dan die van een boot met ligplaats. Maar kun je volgens het recht wel een woonboot met ligplaats verkopen?

Koop van een woonboot met ligplaats

Koop je een woonboot "met ligplaats", dan betekent dat in wezen dat je naast de boot zelf het “recht op het gebruiken van de ligplaats” koopt. Dat gebruiksrecht heeft diverse, publiekrechtelijke en privaatrechtelijke,  aspecten. Publiekrechtelijk: het is van overheidswege toegestaan de plek in het water als ligplaats voor een woonboot te gebruiken. Beperken we dat tot gemeentelijke toestemming, dan is dat meestal op basis van het bestemmingsplan en/of op basis van een ligplaatsvergunning. Civielrechtelijk gaat het om de eigendom van het stuk water: als je niet zelf eigenaar bent, heb je toestemming van de eigenaar nodig voor het gebruik, meestal is die verleend via een huurcontract.

De ligplaatsvergunning

Nemen we het geval dat een gemeentelijke ligplaatsvergunning nodig is. Die is doorgaans verbonden aan de persoon (de eigenaar van de woonboot), de zaak (de woonboot zelf) en de locatie. De koper van de boot met ligplaats moet er dan op kunnen rekenen dat na de overdracht de gemeente aan hem een ligplaatsvergunning verstrekt. Meestal is dat zo op basis van een vast beleid van de gemeente. Daarom betaalt hij een hoge koopprijs.

Dat is wel het bijzondere van het kopen van een boot ten opzichte van het kopen van een huis. In de koopprijs zit een groot bedrag voor het "recht" op de ligplaatsvergunning. Maar klopt dat juridisch wel? Met andere woorden, als de gemeente de vergunning achteraf niet verstrekt, heb je dan recht op terugbetaling van de koopprijs? Is de economische waarde die een ligplaatsvergunning in de praktijk heeft, juridisch te onderbouwen?

Volgens de wet kan het niet

De wet (artikel 3:83 Burgerlijk Wetboek, derde lid) zegt dat dit soort rechten slechts overdraagbaar zijn wanneer de wet dit bepaalt. De wet bepaalt dat voor een vergunning niet. Dat zou betekenen dat je een ligplaatsvergunning (meer precies: het recht op het verkrijgen van een ligplaatsvergunning na levering van de woonboot) niet zou kunnen verkopen.

Volgens de jurisprudentie wel

Bij onderzoek dat ik deed naar de vraag of je beslag kunt leggen op een ligplaatsvergunning kwam ik een interessante uitspraak van de Hoge Raad uit 1997 tegen. Het ging om de vraag of een vergunning tot het exploiteren van een benzinestation overgedragen kan worden. Het beleid van het bestuursorgaan dat de vergunning had uitgegeven hield in dat bij overdracht van het benzinestation hij de tenaamstelling zal wijzigen. Dat viel mij op, omdat dat meestal precies hetzelfde is bij ligplaatsvergunningen.

De Hoge Raad besliste dat de vergunning inderdaad kan worden overgedragen. De aard van de vergunning brengt mee dat de privaatrechtelijke verhoudingen aan de zijde van de vergunninghouder beslissend zijn voor de vraag aan wie de vergunning toekomt. Het past dan in het stelsel van de wet om aan te nemen dat het recht tot gebruik van vergunning inderdaad kan overgaan. Genoemd artikel 3: 83 BW staat daaraan niet in de weg, aldus de Hoge Raad.

Dus ook de ligplaatsvergunning

Naar mijn mening gaat de redenering die de Hoge Raad geeft voor het overdragen van de vergunning met betrekking tot het benzinestation ook op voor de ligplaatsvergunning. Ook al is de vergunning meestal volgens de letter van de verordening waar hij op is gebaseerd persoonsgebonden, de vergunning wordt na verkoop “zonder aanzien des persoons” aan de koper verleend.

In het arrest is ook beslist dat in dit soort gevallen de betrokken partijen aan een wijziging van de tenaamstelling mee moeten werken, als zij daartoe op grond van hun onderlinge rechtsverhouding verplicht zijn. Ofwel: de verkoper van een woonboot met ligplaats is verplicht mee te werken aan een wijziging van de tenaamstelling van de vergunning.

Kortom: een ligplaatsvergunning is civielrechtelijk overdraagbaar.